Kiedy przestawiamy zegarki? Historia i geneza przestawiania czasu

Kiedy przestawiamy zegarki w Polsce?

W zależności od kraju zasada związana z przestawianiem czasu może się różnić. W państwach europejskich czas w zegarku jest przestawiany o godzinę do przodu w ostatnią niedzielę marca — czas letni — i o godzinę do tyłu w ostatnią niedzielę października — czas zimowy. Przestawianie zegarka odbywa się zawsze w nocy z soboty na niedziele z godziny 2 na 3 lub odwrotnie. Na przykładzie Stanów Zjednoczonych przestawienie zegarków na czas letni wypada w drugą niedzielę marca, natomiast cofanie zegara na czas zimowy wypada w pierwszą niedzielę listopada.

Dlaczego na całym świecie przedstawiamy zegarki?

Konieczność przestawiania godziny w zegarku jest tradycją znacznie głębszą, niż mogłoby się nam wydawać. Ta tradycja ma swoje korzenie w przeszłości i jest powiązana z cykliczną zmianą pór roku. Najważniejszym założeniem zmiany czasu jest umożliwienie ludziom maksymalnego wykorzystania światła dziennego, którego w zależności od pory roku jest więcej lub mniej. W dzisiejszym artykule przyjrzymy się korzeniom ponadczasowej tradycji przestawiania zegarków oraz temu, z jakich powodów je przestawiamy i w jakich okresach.

Ponadczasowa tradycja zmiany czasu

Sam pomysł na przestawianie czasu może wydawać się nowoczesny, jednak tak naprawdę ma on swoje korzenie już w starożytności! Dla przykładu Rzymianie dostosowywali swoje zegary słoneczne do różnych pór roku. Natomiast samo pojęcie związane z przestawianiem zegarków na czas letni, który jest nam najbardziej znany, pochodzi z XX wieku. Wprowadzenie tego pomysłu jest mylnie przypisywane Benjaminowi Franklinowi. Co prawda Benjamin Franklin w 1784 roku napisał satyryczny esej o oszczędzaniu świec poprzez wstawanie wcześniej - w celu bardziej efektywnego wykorzystania światła słonecznego.

Pierwszą osobą, która wpadła na pomysł, aby przestawiać zegary na czas letni był entomolog George Vernon Hudson. To on w 1895 roku jako pierwszy formalnie zasugerował konieczność zmiany czasu.

Obecnie czas letni jest stosowany prawie na całym świecie. Pierwszym państwem, które wdrożyło czas letni były Niemcy. Obserwując ten precedens, Wielka Brytania zainspirowała się niemieckim doświadczeniem i również po raz pierwszy w roku 1916 wprowadziła czas letni. Chwilę później w Anglii również wprowadzono zmianę z czasu letniego na zimowy.

USA podążyło tą samą ścierzką i w roku 1918 po podziale kraju na strefy czasowe Stany Zjednoczone również zaczęły stosować czas letni. Po latach wiele krajów zdecydowało się na wprowadzenie tej praktyki. Zabieg ten przyczynił się do powstania globalnej tradycji związanej z przestawianiem zegarków.

Z jakiego powodu wprowadzono zmianę czasu?

Głównym i najważniejszym celem tradycji przestawiania zegarków jest wspomniana maksymalizacja dostępności światła dziennego. W okresie letnim dni są dłuższe, dlatego przestawiamy zegarki o godzinę w przód w celu wydłużenia światła słonecznego o godzinę wieczorem. Z kolei, gdy nadchodzi okres zimowy, to przestawiamy zegarki o godzinę do tyłu.

Choć założenie o zmianie czasu ma sens, tradycja ta jest obecnie otoczona kilkoma kontrowersjami. Niektóre osoby argumentują, że przestawianie zegarków ma obecnie niewielki wpływ na oszczędność energii, natomiast zmiana cyklu snu może prowadzić do różnych problemów zdrowotnych. W świetle takiej narracji w niektórych krajach i rejonach świata została zniesiona konieczność okresowej zmiany czasu.